ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Δυτικά από την πόλη της Καστοριάς, σε απόσταση 11 χλμ., μέσα στον κάμπο, βρίσκεται η Μεσοποταμιά. Είναι ένα μεγάλο χωριό 1.700 κατοίκων, στο οποίο υπάρχει ένα πυκνό παραποτάμιο δάσος από πλατάνια, λεύκες, ιτιές και σκλήθρα.

Στους διαμορφωμένους χώρους αναψυχής δίπλα στο ρέμα, μπορεί ο επισκέπτης να κάνει πικ-νικ ή απλώς να σταθεί για να θαυμάσει την ξεχωριστή ομορφιά. Στο χωριό αξίζει κανείς να δοκιμάσει ιδιαίτερες γεύσεις, όπως: τσιγαρίδες, κρεμμυδόφουστρο (ομελέτα με κρεμμύδι) ή χαψοπούλια (πατατοκεφτέδες με σαρδέλες).

Οδηγώντας 23 χλμ. μετά τη Μεσοποταμιά και ανηφορίζοντας περνόντας τα χωριά Αγία Κυριακή – Οινόη – Πτεριά – Πολυάνεμο – Ακόντιο – Χιονατο – Κομνηνάδες σε υψόμετρο 1.500 μ., φτάνουμε στη Διποταμιά που είναι χτισμένη δίπλα στις καταπράσινες πλαγιές του Γράμμου. Το χωριό αποτελεί ορμητήριο προς τη βόρεια πλευρά του Γράμμου. Στη Διποταμιά διακρίναμε κάποια θαυμάσια πετρόκτιστα σπίτια και επισκεφθήκαμε το λαογραφικό μουσείο, με εκθέματα που δίνουν μια εικόνα της καθημερινής ζωής των κατοίκων. Εκτός από τις 60 πηγές που εξυπηρετούν τις ανάγκες του οικισμού, στη θέση Μεσόβραχος υπάρχει ιαματική πηγή με θειούχο νερό.

Από τις κορυφές της Αλεβίτσας, της Αμμούδας και της Ταξιαρχίας, μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει τη θέα προς τη λίμνη της Καστοριάς και προς την Αλβανία. Στην κορυφή Αλεβίτσα υπάρχουν παρατηρητήρια της Δασικής Υπηρεσίας.

Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής είναι εξαιρετικά πλούσια. Η περιοχή του βόρειου Γράμμου αποτελεί βιότοπο αρκούδων, ελαφιών καθώς και πολλών σπάνιων αρπακτικών πουλιών. Στις όχθες του Αλιάκμονα ζουν βίδρες, μεσογειακές χελώνες και αλπικοί τρίτωνες.

Τέλος παίρνοντας το δρόμο για Κρυσταλλοπηγή συναντάμε την Ιεροπηγή, ένα χωριό με κατοίκους που κατάγονται από την Ήπειρο. Στα γύρω βουνά υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα νικελίου. Από τον οικισμό αυτό, όπως και από τη Μεσοποταμιά και τη Διποταμιά κατάγονται μερικοί από τους γνωστότερους λαϊκούς οργανοπαίχτες της περιοχής.

Πηγή: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς

Ξεκινώντας από την Καστοριά και οδηγώντας βόρεια στο δρόμο προς τη Φλώρινα, περνάμε το προάστιο της Χλόης τα χωριά Απόσκεπο, Κεφαλάρι και Σιδηρωχώρι και μετά τη διασταύρωση για το Τοιχιό ο δρόμος ανηφορίζει, προσφέροντας μια πανέμορφη θέα της λίμνης και του κάμπου που την περιβάλλει.

Στα 14 χλμ. από την Καστοριά, στους πρόποδες του βουνού, συναντάμε το χωριό Βυσσινιά. Εδώ βρίσκονται δύο αξιόλογες εκκλησίες: ο Άγιος Νικόλαος, κτίσμα του 1884 και ο Άγιος Αθανάσιος που χτίστηκε το 1886. Έξω από το χωριό υπάρχουν δύο νερόμυλοι του 1910 και ένα πέτρινο γεφύρι, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής του 1880.

Αφήνοντας τη Βυσσινιά, ο δρόμος συνεχίζει να ανηφορίζει, περνά μέσα από μια κοιλάδα με μηλιές και αχλαδιές, και φτάνει στο χωριό Οξιά, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.190 μέτρων. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια από τα σπίτια του χωριού. Μερικά είναι πλινθόκτιστα, φτιαγμένα δηλαδή από πηλό ψημένο, και στέγες από καλάμια, ξύλα και κεραμίδια. Κάποια άλλα είναι κατασκευασμένα με πελεκημένη πέτρα και έχουν καμάρες και βαριές ξύλινες πόρτες.

Η εκκλησία του Προφήτη Ιερεμία και η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης περιλαμβάνονται στα αξιοθέατα του οικισμού. Οι κάτοικοι είναι μανιώδεις συλλέκτες των μανιταριών που αφθονούν στην περιοχή. Στα μέσα Ιουλίου γίνεται η γιορτή του μανιταριού όπου τα καλογεράκια και τα βασιλομανίταρα μαγειρεύονται με τον παραδοσιακό τρόπο και προσφέρονται σε όλους τους παρευρισκόμενους.

Συνεχίζοντας, μετά τη Οξιά, οδηγώντας μέσα στο πυκνό δάσος, αφού προσπεράσουμε τις διασταυρώσεις για το Πολυκέρασο και την Περικοπή, φτάνουμε στο χιονοδρομικό κέντρο του Βιτσίου, σε υψόμετρο 1800 μέτρων. Η πανοραμική θεά από τις κορυφές των χιονοδρομικών πιστών και το δάσος από οξιές που το περιβάλλει, το κάνουν ένα από τα ομορφότερα χιονοδρομικά.

Στο χιονοδρομικό κέντρο υπάρχουν 3 πίστες, οι οποίες εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Οι πίστες έχουν κοινή αφετηρία και εξυπηρετούνται από το ίδιο lift. Η κεντρική είναι 1000μ, η πλευρική ΒΑ 2.500μ, η πλευρική ΒΔ 1.300μ. Το χιονοδρομικό κέντρο λειτουργεί από το Δεκέμβριο έως το Μάρτιο. (τηλ. 24670.24884 και 24670.82666).

Προχωρώντας 2,5 χλμ., μετά το χιονοδρομικό στον ίδιο ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς Φλώρινα, βρισκόμαστε κοντά στην κορφή του βουνού σε υψόμετρο 2.216 μέτρα.Είναι ένα σημείο με μαγευτική θέα, όπου βρίσκεται το μνημείο πεσόντων του Εμφυλίου πολέμου, θυμίζοντας τις αδελφοκτόνες μάχες που εκτυλίχθηκαν σε αυτές τις βουνοκορφές, από το φθινόπωρο του 1948 έως την άνοιξη του 1949.

Από το σημείο αυτό μπορεί κανείς να δει την ξεχωριστή ομορφιά της φύσης του Βιτσίου. Το πυκνό δάσος με τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα αποτελεί καταφύγιο θηραμάτων και έναν πλούσιο βιότοπο για την απειλούμενη με εξαφάνιση αρκούδα.

Πηγή: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς

Με αφετηρία την Καστοριά κατευθυνόμαστε βόρεια, ακολουθούμε το δρόμο προς το Νεστόριο περνώντας από τα χώρια Μανιάκι – Κολοκυνθού – Μεσοποταμία – Καλοχώρι και οδηγούμε έχοντας στα αριστερά μας τον ποταμό Αλιάκμονα Στη διασταύρωση για Κρανοχώρι και Πτελέα υπάρχει ένας μικρός λόφος, όπου ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη Βάττυνα.

Συνεχίζοντας, αξίζει τον κόπο μια παράκαμψη ενός χιλιομέτρου από τον κεντρικό δρόμο για μια επίσκεψη στο χωριό Αγία Άννα, το οποίο διασχίζουν δύο παραπόταμοι του Αλιάκμονα. Οι δύο μικροί καταρράκτες που σχηματίζονται και η πυκνή βλάστηση δημιουργούν ένα τοπίο εξαιρετικής ομορφιάς.

Έξω από το χωριό, χτισμένη σε ένα φαράγγι, σε ύψος 150 μέτρων, πάνω από τον παραπόταμο του Αλιάκμονα βρίσκονται τα ερείπια της μονής των Ταξιαρχών της Τσούκας. Η μονή, που αποτελεί εξαιρετικό δείγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής, χρονολογείται από το 13ο αιώνα και καταστράφηκε το 1943 από τους Ιταλούς.

Ανάμεσα στις θεόρατες καρυδιές, στην άκρη του γκρεμού στέκονται τα απομεινάρια τριών ναών: των Ταξιαρχών, της Ζωοδόχου Πηγής και ενός άγνωστου μονόχωρου ναού. Σύντομα μετά την επιστροφή στον κεντρικό δρόμο και σε απόσταση 25 χλμ. από την Καστοριά, φτάνουμε στο Νεστόριο. Χτισμένο σε ύψος 950 μέτρων, είναι το μεγαλύτερο χωριό της ευρύτερης περιοχής του Γράμμου και η κύρια είσοδος προς το βουνό.

Από την περιοχή αυτή περνά ένα παρακλάδι του διεθνούς ορειβατικού μονοπατιού Ε6 (αρχίζει από τη Σουηδία, διασχίζει την Ευρώπη μέχρι την ακτή της Αδριατικής και στη συνέχεια εισέρχεται στην Ελλάδα από την Ηγουμενίτσα και καταλήγει στη Σαμοθράκη). Το μονοπάτι ακολουθεί τη διαδρομή Ζούζουλη, Πεντάλοφος, Βόιο, Νέα Κοτύλη, Νεστόριο, Καστοριά, Κρανιώνας – Γαύρος και συνεχίζει στο νομό Φλώρινας.

Το χωριό προήλθε από τη συνένωση αγροικιών το 1772. Οι εξεγερμένοι κατά των Τούρκων κάτοικοί του δήλωσαν «νέμστρα» (δεν φοβάμαι), και έδωσαν, έτσι, το όνομα Νεστράμι στο νέο οικισμό, που αργότερα μετονομάστηκε Νεστόριο. Ανάμεσα στα αξιοθέατα του χωριού είναι ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών του 1858 με θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι μύλοι του Ράλλη και του Σερένη και η πλατεία του θρυλικού Αλέξανδρου Παπατέρπου, που διακρίθηκε στον ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940-41.

Το χωριό είναι πλέον διάσημο για το river party που γίνεται κάθε καλοκαίρι σε ένα μαγευτικό τοπίο, στον ποταμό Αλιάκμονα. Η γιορτή αυτή των νέων ξεκίνησε το 1974, όταν μια παρέα ομογενών, που κάθε καλοκαίρι επέστρεφαν για διακοπές στο χωριό, πήγε με ένα κασετόφωνο στις όχθες του ποταμού για ένα αποχαιρετιστήριο πάρτυ. Από τότε πολλά άλλαξαν, το κέφι όμως παραμένει το ίδιο. Το πρώτο παρασκευοσαββατοκύριακο του Αυγούστου, χιλιάδες επισκέπτες κατασκηνώνουν δίπλα στο ποτάμι.

Συναυλίες γνωστών καλλιτεχνών, happenings, φωτιές, χοροί δίνουν το χρώμα σε αυτή τη συνάντηση των νέων. Από το Νεστόριο ξεκινά η περιπλάνηση στο Γράμμο, ένα τόπο ανεξερεύνητο, ιδανικό για περιπατητικές περιπέτειες. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τα δάση από οξιές, έλατα και μαύρη πεύκη και να ανιχνεύσει τα θλιβερά ενθύμια της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας.

Μια από τις διαδρομές που μπορεί κανείς να ακολουθήσει φεύγοντας από το Νεστόριο, είναι αυτή που ακολουθεί το χωματόδρομο προς τα ερειπωμένα χωριά Λιβαδοτόπι, Γιαννοχώρι, Μονόπυλο, Σλήμνιτσα, Φούσια. Η διαδρομή αυτή χρειάζεται κατάλληλο αυτοκίνητο και ευνοϊκό καιρό.

Αφού διασχίσουμε το πανέμορφο δάσος μαύρης πεύκης της Μπαρούγκας, το οποίο, το 1985, ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης, φθάνουμε στην απέραντη κοιλάδα της Γράμμουστας, σε υψόμετρο 1400 μέτρων. Το περίφημο αυτό βλαχοχώρι ταλαιπωρήθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Απομεινάρι αυτής της περιόδου, τα ερείπια της βομβαρδισμένης εκκλησίας στην είσοδο του χωριού. Το χωριό είναι ιδανικό ορμητήριο για ορειβασία στις γύρω κορυφές και στη λίμνη Γκιστόβα, σε υψόμετρο 2.300 μέτρα.

Οδηγώντας νότια θα φθάσουμε στη γέφυρα του ποταμού Σαραντάπορου απ’όπου στρίβουμε για να βρεθούμε σε ένα ξεχωριστό τόπο, στις βουνοκορφές που ονομάζονται Αρένες. Ο χωματόδρομος περνά μέσα από λιβάδια αρχικά, και στη συνέχεια μέσα από πυκνό δάσος με πεύκα και οξιές. Ο δρόμος καταλήγει στο οροπέδιο της πηγής Τρακοσάρα, που οι ντόπιοι ισχυρίζονται πως έχει τόσο ελαφρύ νερό, ώστε η οκά να ζυγίζει μόλις τριακόσια δράμια.

Εδώ βρίσκεται η λίμνη Μουτσάλια, στα 1740 μέτρα, με παγωμένα νερά και νούφαρα. Οδηγώντας νότια περνάμε από τα χωριά Πευκόφυτο και Χρυσή και μετά ακολουθούμε τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς τη Νέα Κοτύλη, περνώντας από την εγκαταλελειμμένη Παλιά Κοτύλη με τα πανέμορφα πέτρινα σπίτια και την Κυψέλη, ένα από τα γραφικότερα χωριά της περιοχής. Από εδώ επιστρέφουμε στο Νεστόριο από την άλλη πλευρά του Γράμμου.

Πηγή: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς

Η διαδρομή μας ξεκινά από τη Λεύκη, η οποία απέχει 6 χλμ. από την Καστοριά. Στο χωριό, που έχει πολλές βρύσες, ρέει ένα τμήμα του Άλιάκμονα. Δυο χλμ. μετά τη Λεύκη συναντάμε την Κορομηλιά, όπου μπορεί κανείς να επισκεφθεί το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου και το πέτρινο τοξωτό γεφύρι, που χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας, το 1865. Το μονότοξο αυτό γεφύρι είναι χτισμένο πάνω από τον παραπόταμο του Αλιάκμονα που έρχεται από τα Κορέστεια και ονομάζεται Λαδοπόταμος.

Από το φαράγγι της Κορομηλιάς, το οποίο βρίσκεται 500 μ. έξω από το χωριό, μπορεί να απολαύσει κανείς την εξαιρετική θέα. Το φαράγγι έχει βάθος 70 μ. και μήκος 2,5 χλμ. Η πεζοπορία από το γεφύρι μέχρι τις πηγές γίνεται πολύ άνετα πάνω στο μονοπάτι. Αφήνοντας την Κορομηλιά, οδηγούμε στο δρόμο που συνδέει την Καστοριά με τις Πρέσπες, για να φτάσουμε στα χωριά των Κορεστείων.

Στα χωριά αυτά, πολλά από τα οποία είναι εγκαταλελειμμένα, υπάρχουν τα ταπεινά και ταυτόχρονα εντυπωσιακά πλινθόκτιστα σπίτια, με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα τους. Σπίτια φτιαγμένα από ψημένο πηλό, με στέγες από καλάμια και κεραμίδια, προορισμένα να χαθούν στο πέρασμα του χρόνου. Ο οικισμός των Κορεστείων είναι σχετικά καινούριος και σε αυτόν εγκαταστάθηκαν οι κάτοικοι του Γάβρου.

Τα επόμενα χωριά είναι ο Αγιος Αντώνιος και η Χαλάρα, όπου τα «αρχοντικά της λάσπης» ξεπροβάλλουν ανάμεσα στις καρυδιές. Εδώ αξίζει ο επισκέπτης να δει το νερόμυλο που βρίσκεται έξω από το χωριό (1900), τη βρύση στο εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου (1800) και το ναό της Παναγίας (1717) που είναι πλινθόκτιστος.

Συνεχίζοντας βόρεια συναντάμε το Μακροχώρι τον Μελά και τον Άνω Μελά. Ο Παύλος Μελάς είχε βρει καταφύγιο στο ομώνυμο χωριό (που τότε ονομαζόταν Στάτιστα), όπου και τον σκότωσαν οι Τούρκοι. Το σπίτι όπου σκοτώθηκε λειτουργεί ως μουσείο και φιλοξενεί κειμήλια του Μακεδονικού Αγώνα. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν απέραντες εκτάσεις με φασολιές που δίνουν την περίφημη ποικιλία «γίγαντες Καστοριάς».

Πηγή: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς